Απελευθέρωση -Β’ Παγκόσμιος πόλεμος-Εμφύλιος
Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ορεινές περιοχές του νομού έγιναν πεδία σφοδρών μαχών, αφού οι Ιταλοί από την Αλβανία διαμέσου της κοιλάδας του Καλαμά εισέβαλαν στο Ελληνικό έδαφος. Τα ελληνικά στρατεύματα ωστόσο κατάφεραν να απωθήσουν τον Ιταλικό στρατό μέχρι τους Αγ. Σαράντα, το Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής πολλά χωριά των Ιωαννίνων (π.χ. Ασπράγγελοι, Ελάτη κ.α) πυρπολήθηκαν από τους Γερμανούς, σε αντίποινα στη βοήθεια που προσέφεραν στα αντάρτικα σώματα του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ. Σφοδρές μάχες στην περιοχή της Κόνιτσας έγιναν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, αλλά κυρίως η εμφύλια σύρραξη , είχε ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει η περιοχή μεγάλο οικονομικό πρόβλημα και να ακολουθήσει ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα κυρίως προς τη Γερμανία και την Αμερική, που έφερε την ερήμωση και τον μαρασμό πολλών χωριών.
