Η Θεσσαλονίκη στην εποχή του Βυζαντίου
Επί της βασιλείας του αυτοκράτορα Θεοδοσίου A’ (379 – 395 μ.X.), όταν ως επίσημη θρησκεία του κράτους ορίσθηκε ο χριστιανισμός, άρχισε ένας άγριος διωγμός κατά των εθνικών και των αρειανών με αποτέλεσμα πολλές ανθρώπινες ζωές να χαθούν και πολλά λαμπρά έργα τέχνης να καταστραφούν από εκδικητική μανία.
Ένα σημαντικό γεγονός την εποχή εκείνη (390 μ.X.) έμελλε να σημαδέψει την ιστορία της πόλης: H σφαγή στον Ιππόδρομο. Περίπου 7.000 Θεσσαλονικείς ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας πλήρωσαν κατ’ εντολή του Θεοδοσίου με τη ζωή τους για μία εξέγερση εναντίον της αυτοκρατορικής φρουράς, που αποτελούνταν κυρίως από Γότθους μισθοφόρους. Από τότε δεν ξαναδιοργανώθηκαν αγώνες στον αιματοβαμμένο Ιππόδρομο.
Στα χρόνια που ακολούθησαν η πόλη γνώρισε τις επιθέσεις πολλών βαρβάρων λαών Ούνων, Oστρογότθων, Aβάρων και Σλάβων, που κατ’ επανάληψη την πολιόρκησαν αλλά ποτέ δεν την κατέλαβαν. Έτσι η Θεσσαλονίκη, που είχε ήδη αναδειχθεί δεύτερη σε μέγεθος πόλη του νέου Βυζαντινού κράτους, απέκτησε σιγά-σιγά και τη φήμη της ισχυρής και πλούσιας πόλης. O πληθυσμός της αυξανόταν από τους εμπόρους που έφθαναν εκεί για να πουλήσουν τα εμπορεύματά τους, αλλά και από τους κατοίκους της υπαίθρου που κουρασμένοι και κυνηγημένοι από τους διάφορους επιδρομείς αναζητούσαν άσυλο σ’ αυτήν. Μέχρι τον 8ο αιώνα η Θεσσαλονίκη είχε μετατραπεί σε ένα μεγάλο διοικητικό και επιτελικό κέντρο στον ευρύτερο χώρο της χερσονήσου του Aίμου και αποτελούσε σταθμό στην επικοινωνία Δύσης και Ανατολής.
Την εποχή εκείνη ένας νέος κίνδυνος εμφανίστηκε στα σύνορα του Βυζαντινού κράτους: Οι επιδρομές των Βουλγάρων. Οι πόλεμοι που ακολούθησαν αποδείχθηκαν πολυέξοδοι και καταστροφικοί και αποδυνάμωσαν το βυζαντινό στρατό. Γι’ αυτό και η βυζαντινή διπλωματία επέλεξε μία άλλη μέθοδο για την αντιμετώπιση του κινδύνου, αυτή του προσεταιρισμού. Το ρόλο ανέλαβαν δύο Θεσσαλονικείς αδελφοί, ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος, που οργάνωσαν ιεραποστολικό έργο. Κατάρτισαν το πρώτο σλαβικό αλφάβητο, μετέφρασαν την Αγία Γραφή και άλλα λειτουργικά βιβλία στα σλαβικά και προσηλύτισαν στο χριστιανισμό τους Σλάβους και αργότερα οι μαθητές τους τους Βουλγάρους. Με τον τρόπο αυτό πέτυχαν οι Βυζαντινοί να ασκούν μεγαλύτερη επιρροή στα ομόθρησκα πλέον βαρβαρικά φύλα.
