Κατάκτηση των Ιωαννίνων από τους Τούρκους
Οι Γιαννιώτες κατάφεραν να εξασφαλίσουν από τους Τούρκους μια σειρά από κοινωνικά, οικονομικά και εκκλησιαστικά προνόμια, τα οποία είναι γνωστά ως “Ορισμός του Σινάν πασά”. Ανάλογα προνόμια κατάφεραν να εξασφαλίσουν και άλλες περιοχές, όπως τα Ζαγοροχώρια και το Μέτσοβο. Κάτω από τις συνθήκες αυτές, που διατηρούσαν χωρίς ουσιαστικές αλλαγές τις κοινωνικές και οικονομικές δομές και επέτρεπαν στους κατοίκους της να συνεχίσουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες, η περιοχή γνώρισε την κατοπινή εποχή μεγάλη ανάπτυξη, που γίνεται εμφανής ήδη από τον 16ο αι. Την περίοδο αυτή ιδρύθηκαν, τοιχογραφήθηκαν, ανακαινίστηκαν και επεκτάθηκαν πολλά μοναστήρια και εκκλησίες στην περιοχή του νομού των Ιωαννίνων. Ο 16ος αι υπήρξε περίοδος ακμής για τα μοναστήρια του Νησιού στη λίμνη Παμβώτιδα, που γνώρισαν μεγάλη καλλιτεχνική δραστηριότητα όπως ο ναός του Αγίου Δημητρίου και της Μεταμόρφωσης. Τον 16ο αι ιδρύθηκαν επίσης δύο μεγάλα μοναστηριακά συγκροτήματα. η Μονή Πατέρων στο Λίθινο Ζίτσας και η Μονή Σωσίνου.
Τα μοναστήρια αυτά έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη που γνώρισε η περιοχή, αφού τα περισσότερα διέθεταν ή επιχορηγούσαν σχολεία. Στις αρχές του 17ου αι (1611) τα Ιωάννινα συνταράχθηκαν από το αποτυχημένο κίνημα ( το πρώτο στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα) του Διονυσίου, επισκόπου Τρίκκης και Σταγών, που έμεινε γνωστός στην ιστορία ως Σκυλόσοφος. Οι αναταραχές που γνώρισαν τα Ιωάννινα δεν φαίνεται όμως να είχαν ιδιαίτερες συνέπειες για τις άλλες περιοχές του νομού, που εξακολούθησαν να γνωρίζουν οικονομική άνθηση, χάρη στις εμπορικές δραστηριότητες των κατοίκων τους. Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισαν το Μέτσοβο, τα Ζαγοροχώρια, το Συρράκο, οι Καλαρρύτες κ.α
