Κωνσταντίνος Παρθένης
Η κοσμοπολίτικη παιδεία του Αλεξανδρινού ζωγράφου (Ιταλία, Βιέννη, Παρίσι) εξηγεί τον ιδιότυπο εκλεκτισμό του. Τις ποικίλες επιδράσεις που δέχτηκε κατάφερε, ωστόσο, να τις υποτάξει στο δικό του μοναδικό ύφος, που το χαρακτηρίζει ο ιδεαλισμός, η μουσική αίσθηση, ο ρυθμός, η πνευματική μεταστοιχείωση της ζωγραφικής ύλης. Στα έργα που φιλοτεχνεί στη Βιέννη και στην Ελλάδα κατά την πρώτη διαμονή του (1903-1907) αναγνωρίζουμε την ισχυρή έλξη που άσκησε πάνω του η Sezession, η βιεννέζικη εκδοχή του Συμβολισμού και της Αρ Νουβώ, και ιδιαίτερα ο Gustav Klimt: η ανάπτυξη της σύνθεσης στην επιφάνεια, ο υψηλός ορίζοντας χωρίς ουρανό, η διακοσμητική σχηματοποίηση, η στιγμογραφία (pointillisme), τα ψυχρά χρώματα κυριαρχούν σ’ αυτά τα έργα. Μετά την επαφή του με την παρισινή πρωτοπορία (1909-1911) και την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο Παρθένης ερμηνεύει το ελληνικό φως με ζωηρότερα χρώματα, επηρεασμένος από τους μεταïμπρεσιονιστές ζωγράφους και τους Φωβ. Οι Γάλλοι συμβολιστές, παλαιότεροι, όπως ο Puvis de Chavannes, και νεότεροι, όπως οι Ναμπί, και ιδιαίτερα ο Maurice Denis, φαίνεται πως σφράγισαν το έργο του όχι μόνο στη μορφολογία αλλά και στις θεματικές του επιλογές με τα θρησκευτικά έργα και τις ιδεαλιστικές αλληγορίες, που κυριαρχούν στη δημιουργία του ζωγράφου στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Στους δασκάλους του Παρθένη προστίθενται τώρα οι Βυζαντινοί αγιογράφοι και ο Θεοτοκόπουλος μέσα στον ιδεολογικό ορίζοντα της Γενιάς του Τριάντα. Στα έργα αυτής της περιόδου ανιχνεύουμε και την επίδραση του Κυβισμού. Τα ώριμα έργα του Παρθένη μας προτείνουν μια ιδεατή Ελλάδα του μύθου και της Ιστορίας όπου συμβιώνουν αρμονικά ολύμπιοι θεοί, βυζαντινοί άγιοι και ήρωες της Επανάστασης. Οι ιδανικές μορφές του μετεωρίζονται σ’ έναν υπερβατικό χώρο όπου ο χρόνος έχει καταλυθεί και όπου τα λείψανα του ορατού κόσμου έχουν αναχθεί σε πλατωνικά αρχέτυπα, με τη βοήθεια μιας αχειροποίητης τεχνικής. Η χρωστική ουσία έχει χάσει την υλική της υπόσταση και γίνεται καθαρή πνευματική προβολή. Τα ώριμα έργα του Παρθένη μοιάζουν με υπερφυσικά δρώμενα, με θεοφάνειες.
