Το Ηραίο στη Σάμο
Το Ηραίο είναι παραθαλάσσιος οικισμός στα νότια της Σάμου. Στο Ηραίο της Σάμου βρίσκονται και τα ερείπια του ομώνυμου ναού της αρχαιότητας, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στην Ήρα.
Χαρακτηριστική εικόνα από το Ηραίο είναι η μια μοναδική κολώνα που παραμένει όρθια.
Η περιοχή του Ηραίου ήταν αρχαιότατος τόπος θρησκευτικής λατρείας, κάτι που φαίνεται από το γεγονός ότι στην περιοχή υπάρχουν ερείπια από τουλάχιστον 4 ναούς (Εκατόμπεδος Ι – 8ος αιώνας π.Χ., Εκατόμπεδος ΙΙ – 7ος αιώνας π.Χ., ο ναός των Ροίκου και Θεοδώρου – 6ος αιώνας π.Χ., ο ναός με τη μορφή που σώζεται σήμερα – της εποχής του τυράννου Πολυκράτη 538-522 π.Χ., ναοί ρωμαϊκών χρόνων).
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι το Ηραίο της Σάμου ήταν ο μεγαλύτερος ναός στην Ελλάδα. Είναι δίπτερος ιωνικού ρυθμού, με 155 γιγάντιες κολώνες.
Χαρακτηριστική για το επίπεδο της κατασκευής είναι η ύπαρξη δικτύου πήλινων αγωγών για την αποχέτευση των υδάτων της βροχής.
Από τα αναθήματα που έχουν βρεθεί και παρουσιάζονται στο μουσείο του Βαθέως, φαίνεται ότι η θρησκευτική επιρροή του ναού απλωνόταν σε όλη την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, μέχρι και την Αίγυπτο, συγκρίσιμη με την επιρροή του Μαντείου των Δελφών.
Μέρος του συμπλέγματος του ναού είναι και η Ιερά οδός, στρωμένη με πέτρα, η οποία οδηγούσε στην πρωτεύουσα της Σάμου (το σημερινό Πυθαγόρειο).
