Αρχαία Λιμναία – Αμφιλοχία
Η Αρχαία Λιμναία βρίσκεται ακριβώς πάνω από το σημερινό ανατολικό τμήμα της Αμφιλοχίας. Η κομβική αυτή θέση τα αρχαία χρόνια είχε το πλεονέκτημα να ελέγχει το πέρασμα από την ενδοχώρα της Ακαρνανίας προς τον Αμβρακικό κόλπο. Η Λιμναία ήταν πόλη του αρχαίου κράτους της Ακαρνανίας και βρισκόταν ακριβώς στα σύνορα με το αρχαίο κράτος της Αμφιλοχίας.
Ο πρώτος ιστορικός που αναφέρεται στη Λιμναία είναι ο Θουκυδίδης, κατά τις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου. Το 430 π.Χ. η Λιμναία αναφέρεται ως “κόμη ατείχιστος”. Η Λιμναία σε όλη της την πορεία ακολουθεί την κοινή μοίρα των Ακαρνάνων, οι οποίοι ήταν φιλικά προσκείμενοι στην Αθήνα.
Οι επόμενες πληροφορίες έρχονται από τον ιστορικό Πολύβιο. Το 219 π.Χ. ο Φίλιππος ο Ε’ της Μακεδονίας αποδέχεται την πρόταση των Ακαρνάνων, να εισβάλει “εις την των Αιτωλών χώραν και τον τε Δωρίμαχον αποστήσαι και την χώραν των Αιτωλών επελθείν και πορθήσαι πάσαν αδεώς”. Ο Φίλιππος φτάνει στον Αμβρακικό κόλπο και αγκυροβολεί στη Λιμναία. Εδώ τότε προσήλθε ο στρατηγός των Ακαρνάνων Αριστόφαντος “έχων πανδημεί τους Ακαρνάνες”, ο οποίος υποδέχτηκε τα Μακεδονικά στρατεύματα ως σωτήρες που θα βοηθήσουν τους Ακαρνάνες να απαλλαγούν από τα μεγάλα δεινά που τους προκαλούσαν οι Αιτωλοί. Έτσι λοιπόν ο Μακεδονικός στρατός κατευθύνεται προς το Θέρμο, το οποίο και καταστρέφει ολοσχερώς.
Κατά τη διάρκεια των γεγονότων σχετικά με την Αιτωλορωμαϊκή συμμαχία η Λιμναία δεν αναφέρεται σε κανένα κείμενο. Αυτό που είναι σίγουρο, είναι ότι το 31 π.Χ., μετά τη ναυμαχία του Ακτίου, η πλειονότητα των κατοίκων της Λιμναίας μεταφέρθηκε στη νεοϊδρυθείσα πόλη της Νικόπολης.
Το 800 μ.Χ. τα παράλια της Ακαρνανίας μαστίζονται από Αραβικές πειρατικές επιδρομές. Οι αλλεπάλληλες αυτές επιδρομές ανάγκασαν τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τη Λιμναία. Κατά τον Γ. Φερεντίνο περί τα μέσα του 9ου αιώνα “τα δυτικά διαμερίσματα της χώρας ιδιαίτερα, υπέστησαν μεγάλα πλήγματα και τα παραλιακά μέρη θα εγκαταλειφθούν από τους κατοίκους, οι οποίοι θα αναζητήσουν ασφάλειαν εις θέσεις μεσογειακάς”. Τέτοια ασφαλή θέση επέλεξαν και οι κάτοικοι της Λιμναίας, στην κακοτράχαλη πλαγιά της Αμβρακίας. Έτσι, λοιπόν, ερημώνεται η Λιμναία και ιδρύεται το, αργότερα, κεφαλοχώρι της Αμβρακίας (“Αμπρακιά” για τους ντόπιους).
Η τελευταία οικιστική φάση της Λιμναίας καταγράφεται μεταξύ 1825 -1829 μ.Χ. Το 1825 οι κάτοικοι της Αμπρακιάς, μετά την ολοκληρωτική καταστροφή του χωριού από τους Τουρκαλβανούς, επιστρέφουν στην αρχαία τους κοιτίδα. Η μικρή αυτή περίοδος, της τελευταίας κατοίκησης της Λιμναίας, τερματίζει με την απελευθέρωση της περιοχής από τον Τουρκικό ζυγό, στις 25 Μαρτίου 1829, για να ξεκινήσει η κατοίκηση της σημερινής Αμφιλοχίας.
Σήμερα σώζεται ένα μέρος από το τείχος της ακρόπολης, ορισμένες όμορφες τοιχοποιίες πάνω σε αυτό, καθώς και λιγοστά ερείπια αρχαίων και μεσαιωνικών κτισμάτων μέσα στο φυσικό πλάτωμα που περικλείεται από την τειχισμένη ακρόπολη. Επίσης, σε καλή κατάσταση βρίσκονται οι δύο παράλληλες σειρές τειχών που ξεκινούν από το λόφο της ακρόπολης και χάνονται στα σύγχρονα οικοδομήματα της σημερινής Αμφιλοχίας. Σώζεται και η υπόγεια δίοδος πλάτους 2 μέτρων, ύψους 1,5 μέτρου και μήκους 800 μέτρων που ξεκινάει από το κέντρο της σύγχρονης Αμφιλοχίας και οδηγεί στην ακρόπολη της Λιμναίας. Αυτή η υπόγεια δίοδος ήταν ο αρχαίος διάδρομος επικοινωνίας της ακρόπολης με τη θάλασσα. Δυστυχώς, τον Απρίλιο του 1944, κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού της Αμφιλοχίας από τους Γερμανούς, κάποια βόμβα που έπεσε κοντά την έφραξε μερικώς. Τέλος, σε πολύ καλή κατάσταση σώζεται η καμαρωτή πύλη στο ανατολικό τμήμα του τείχους.
